très jolie

Wat was dat wachten op die frambozen. De planten groeiden prima, de zomer bracht voldoende vocht en warmte om mooi groot te worden. En de bijen deden hun uiterste best:  wat een drukte, wat een genot was het om telkens door die struiken te lopen, te kijken of er niet al stiekem eentje rijp geworden was. Och en kon ik het gezoem vastleggen op een foto, ik had het gedaan, zo overweldigend en wonderbaarlijk om te horen, de bijen te zien. En nu, ondanks koude, nattigheid, met dank aan al die vele bijen, hangen de struiken vol en vol met frambozen. Een geweldige oogst lacht ons tegemoet “pluk me, pluk me”. Dus daar gaan we, in regenpak, op naar de herfstframbozen!

Zaterdag 26 augustus werd het sfeervolle Pure Passie festival gehouden in Ede. Op deze zonovergoten dag, op een prachtige locatie stonden wij , naast ruim 100 andere kraampjes, met 3 mens sterk met een kraam vol heerlijkheden van eigen hand (en land). Alle jammetjes, siropen, dessertsauzen en azijnen stonden aantrekkelijk uitgestald en klaar om te proeven. Maar hoe breng je de sfeer van de tuin mee, hoe vertaal je de veelkleurigheid van het wezen van de fruittuin op een paar vierkante meters kraam? Dat is de vraag van elke markt, en dat blijft altijd een zoeken. Deze keer werd het speels opgepakt. We  hebben van die geweldige grote zonnebloemen in de tuin staan. Tussen de bramen, frambozen en appels in. En met dit uitermate groeizame seizoen zijn al die bloemen immens hoog geworden. Hoe hoog? ja dat was de vraag! Dus kort en goed, een grote zonnebloem uitgegraven en naast de kraam gezet. Iedereen mocht raden, schatten die hoogte. Moeilijk!! Maar een veelheid aan mensen en meters kwam voorbij. Einde van de dag werd de bloem echt gemeten: 4,02 m. Die waarde zat niet tussen al die briefjes die de volgende dag uitgeplozen werden. Maar 3 personen zaten er het dichts bij: 4,01 en 4,03 m. Zij hebben bericht gekregen en konden de prijs (potje jam naar keuze) op de tuin op komen halen. Zaterdag 2 september kwam een van de winnaars (zie foto bij de zonnebloemen) voor de jam. Overigens is de concurrentie tussen de zonnebloemen onderling ook heel groot: ik vermoed dat er nu in de rij tussen bramen en frambozen een zonnebloem staan van 5 m!

En dan ineens, het overvalt je ook, de koude nachten, de nog warme dagen, het gevoel dat over je komt, herfst. Het brengt altijd een stukje weemoed mee, dat wat voorbij is. Je wil er nog niet echt aan, die lange dagen waren zo fijn, zo veel licht, de avonden nog zo lang. Maar toch, het sluipt erin. De oogst van de bessen die voorbij is, de rode en witte aalbessen allang voorbij, de blauwe bessen die zo matig waren dit jaar, ook voorbij. En je beseft het goed als je in de cirkel van bloemen zit. De zonnebloemen die hier en daar ook echt uitgebloeid zijn, gaan hangen, vanwege hun zware vracht, de zon niet meer opzoeken. Het gefluit in de tuin wordt minder, de vogels zijn in de rui, sparen hun energie.

En als je dan heel stil in de tuin zit, onbeweeglijk, komt daar ineens en stel puttertjes aan, recht op de uitgebloeide zonnebloemen af, zich tegoed doende aan de zaden. wat een geweldig mooi gezicht, wat een fijn geluid. En tegelijkertijd zie je de frambozen nog in volle bloei en vrucht, de bramen die nog steeds roepen om geplukt te worden en je weet, herfst is óók heerlijk.

Het is onvoorstelbaar hoeveel bramen er hangen. Na een toch wat mager jaar voor de tuin in het algemeen, vanwege de vorstschade (van alles echt wel veel minder, vooral de blauwe bes, die liet het behoorlijk afweten) komen die braamstruiken ineens met vrachten bramen. Het lijkt net of de tuin hierin haar balans weer zoekt: de mindere oogst van andere bessen wordt opgevangen door grote hoeveelheden van bramen en…. frambozen.

Als het weer meezit, dan zijn we de komende weken volop bezig met het plukken van bramen en  (herfst-) frambozen. Het fijne van het plukken van bramen is niet alleen dat je snel je emmertje vol hebt, maar ook dat er geen dorens aan zitten, de zogenaamde tamme bramen, waardoor het plukken echt een feestje is. Genieten dus, van die mooie, grote, dikke, zwarte bramen. Het enige nadeel is wellicht dat je er een herfstgevoel bij krijgt, terwijl het toch echt nog zomer is!

 

Vandaag een groot deel van de dag bessen geplukt. Rode aalbessen, maar ook de witte variant. Prachtige witte, bijna doorzichtige bessen. Vaak wordt gedacht dat dit onrijpe rode bessen zijn. Niets is minder waar, deze bessen zijn wit als ze rijp zijn en zelfs zoeter dan de rode variant. Het grote voordeel is bovendien dat de vogels ze niet herkennen als lekkere rode bessen, en dus blijven ze bijna ongedeerd hangen.

Vlak voor de zomervakantie kregen we een grote groep eerste klassers (groep 3) op de tuin voor een rondleiding. Bij de witte bessen aangekomen vonden een paar kinderen dat deze bessen erg op kikkerdril leken. En daarna, al lopend door de tuin, langs de rode bessen, tussen de frambozen door, hoorde ik telkens weer even die naam voor die bijzondere bessen, gevolgd door allemaal giechelende kinderen: kikkerdril bessen!

“Is het de bedoeling bij het plukken om al die rode besjes los van het steeltje af te plukken?” Aan het woord is een jong stel dat voor het eerst komt plukken en zich afvraagt hoe je rode bessen plukt. In hun kleine emmertje zit een laagje glanzende rode bessen. Mooi om te zien, maar wat onhandig: het ruikt al bijna naar bessensap. Als ik hen uitleg dat het het handigste is om de bessen in trossen te plukken, dus met steeltje zodat je de bessen niet kneust en ze dus langer houdbaar zijn, snappen ze het direct: “oh, en dat gaat veel sneller…..”

De zelfpluk is begonnen en elke dinsdag en zaterdag komen er mensen op de tuin om te plukken. Veel bekende gezichten, mensen die de tuin al langer kennen, en elk jaar precies weten wanneer ze moeten komen voor hun favoriete vrucht. Maar elke keer zijn er ook nieuwe mensen, mensen die het plukken ontdekken, of mensen die specifiek op zoek zijn naar een bepaalde vrucht. Zoals onlangs een jonge vrouw, die op zoek was naar zwarte bessen (in de winkel nauwelijks verkrijgbaar), omdat haar moeder die altijd zelf had gehad en daar heerlijke bessensap van maakte, maar die nu ivm verhuizing vanaf de boerderij geen eigen struiken meer had. Via internet kwam ze op de tuin terecht en ze vond het geweldig. Heel tevreden ging ze een uurtje later met haar zwarte bessen naar haar moeder!

Een verstilde stralende zondagochtend in juni. De tuin is nu, na een paar flinke regenbuien, over de zichtbare vorstschade heen en ligt heerlijk geurend te wachten op het genodigde bezoek dat vandaag komt. Mensen komen uit Lunteren en Barneveld gefietst om een meditatieve ochtend te beleven. De aandacht ligt vandaag niet bij het onderhoud van de tuin maar bij het beleven van de intense pracht van de natuur. De beweging van de adem die wij als mensen doorlopend, vaak onbewust, maken, wordt extra onder de aandacht gebracht.

Ik adem in en kom tot rust ik adem uit en glimlach…….

Het Belevingspad wat net weer uitgelegd is wordt voor het eerst door de bezoekers gelopen, in alle rust en stilte. Mooi om te zien hoe iedereen nu terugkomt van de tuin, gevuld met nieuwe energie. Vanaf nu is iedereen welkom om dit Belevingspad te lopen, c’est Très Jolie.

Normaal gesproken gaat het over bedrijven die failliet zijn en in afgeslankte vorm weer doorgaan, als we het over een doorstart hebben. Maar de natuur kan er ook wat van! Waar na de vorst (19 april, en later nog begin mei) voornamelijk dode en bevroren knoppen, blaadjes en takken te zien waren, zonder hoop op enige groei en bloei, zie je toch ineens groene puntjes op takken verschijnen. Da natuur heeft zo’n geweldige veerkracht! Want waar haal je de moed en energie vandaan als je vroege uitlopers, waar je al je energie in gestopt hebt, bevriezen? En toch lukt het bij de meeste gewassen om die start opnieuw te maken. De plant zoekt oude, slapende knoppen, om die tot leven te wekken, om daar te ontluiken en met nieuw blad het zonlicht tegemoet te gaan. Zelfs die totaal bevroren kiwi toont nieuw leven. De plant overleeft, dit jaar zonder vruchten, dat wel. Een wonder om te zien hoe groot die levenskracht van de planten is. De moerbei laat het in een mooi beeld zien, kale takken van het jonge, vroeg uitgelopen hout, en daarnaast nieuwe uitlopers uit de oude knoppen. En toch daar bloemetjes, dus wie weet….. terecht een doorstart genoemd.

Regelmatig krijgen we vragen over onze bloemen. Of we alles zelf zaaien, of we die dahlia’s elke winter uit de grond halen en in de lente weer in de grond stoppen. En op beide vragen kan ik met een volmondig ja antwoorden. Met onze eerste werkzaterdag, tevens opening van het seizoen, zo rond half april, gaan alle dahlia’s de grond in. En aan het einde van het seizoen met de afsluiting in oktober, worden alle knollen weer opgegraven om vorstvrij de winter door te komen. En zo ook met het plantgoed. Bloemen worden voor gezaaid in potjes en bakjes en eenmaal ontkiemd en wel, teer als ze zijn, worden ze zo de grond in gezet. Dit jaar maken ze een moeilijke start: warm en zeer droog. Kijken of het gietertje water hier voldoende kan ondersteunen.

Het blijft spannend in de tuin. Nog is niet duidelijk welke bloesem de nachtvorst van 19/20 april overleefd heeft en welke gewoon traag op gang komt vanwege de nog koude nachten. Duidelijk is wel dat de oogst dit jaar behoorlijk minder zal zijn dan andere jaren (zeker zo’n 25 %). Daar heb je het als tuinder maar mee te doen. Maar wie weet hoe de natuur hierop reageert? Misschien hebben we straks in plaats van 20 besjes aan een tros, gewoon 4 grote dikke bessen, of geven in plaats van de zwarte bessen, de frambozen dit jaar ineens een overvloedige oogst. Nee, het hele plaatje is nog lang niet duidelijk. Want hoorde ik gisteren dat zelfs de walnoten er nog “overheen” kunnen groeien (en bloeien?). In ieder geval doen de kruisbessen heel hun best en zijn de eerste al bijna 1 cm dik.